Tekst familieviering 1 december 2019

Thema: Adventkrans

Tekst: R. Hehenkamp

Waarom hangt er in de advent een krans … met vier kaarsen?

Zojuist hebben we de eerste kaars van de adventskrans aangestoken. Elk jaar doen we dit op de eerste zondag van de Advent. En op de volgende drie zondagen steken we steeds een kaars méér aan. Waarom doen we dit eigenlijk? Een kaars aansteken op een krans van dennentakken?

Ook zijn er best veel gezinnen die thuis zo’n krans maken en ophangen of op een tafel zetten. En buiten de kerk in winkels zie je ze ook: daar kun je kransjes van chocola en krans-koekjes krijgen. Dus zowel in de kerk als buiten de kerk zie je ‘kransen’.

Wat zit hier toch achter? Lezen we in de Bijbel over kransen, dennentakken, kaarsen? Nee toch! En over kerstbomen al helemaal niet!! Dus hoe zit dat eigenlijk? Daarover gaat het vandaag.

Toelichting op het thema

Het gaat vandaag dus om de vraag: waar komt die krans vandaan?

Op zich is het antwoord heel eenvoudig: een krans is een cirkel, zo rond als de zon, de maan en alle andere planeten die in de melkweg en verder in het heelal hun … jawel … rondjes, hun ‘kransjes’ draaien. En ze draaien ook nog om zichzelf heen. De cirkel is een grondvorm, een oervorm in het heelal. Je kunt je dus afvragen of het eigenlijk wel nodig was om het wiel uit te vinden. Die vorm zie je toch overal om je heen?! Eerder zou het nodig geweest zijn om het vierkant uit te vinden dan de cirkel!

De cirkel is een oerbeeld van de tijd. De meting van de tijd is afgeleid van de duur die de planeten nodig hebben om te draaien om de zon. Het woord planeet komt van: zweven, draaien. Op één van die planeten leven wij, op de aarde, die om de zon draait en ook nog om zichzelf. En die elk jaar dezelfde tijd nodig heeft om zo’n rondje af te leggen.

Zo’n ‘rondje’ is eigenlijk, dat weten we vast allemaal, een ellips. En daarom zit je op bepaalde momenten dichterbij of verderaf van de zon, en heb je het dan warmer of kouder. Dit noemen we de seizoenen. Op het noordelijk halfrond waar wij wonen tellen we vier seizoenen: herfst, winter, lente en zomer. Dus vier momenten van de zogenaamde ‘zonnewende’, momenten waarop het ene seizoen in het andere overgaat. Dus vier kaarsen op de krans van de tijd. Zo zit dat.

En die dennentakken dan, en de kerstboom? Dat groen drukt ons verlangen uit naar groei, naar zon, licht en warmte, onze hoop op licht. De winter is natuurlijk leuk met zijn koude, sneeuw en ijs. Maar warmte, groei en vernieuwing hebben we minstens zo graag. En het dennengroen laat je dit met kerstmis al voelen!

Onze verre voorouders kenden dit ‘kerst’-moment heel goed. Zij hadden ook ogen en konden ook rekenen! Ze keken ’s nachts goed naar de hemel en kenden de loop van de planeten en van de tijd. Er is in Noord-Ierland in een diepe grot een eeuwenoud graf gevonden, waarop precies op 24 december ’s morgens vroeg, drie dagen na de zonnewende, het eerste zonlicht schijnt!

Met dennentakken en kaarsen haal je als het ware de zon al in huis op het donkerste moment van het jaar.

Maar dit heeft toch niets met het geloof te maken.

Waarom heeft de kerk deze dingen allemaal in huis gehaald?

Een goede vraag.

Inderdaad heeft de kerk de kerstboom, de advents- en kerstkrans, de dennentakken, de lichtjes en de vier kaarsen ‘in huis gehaald’. Want die horen er eigenlijk niet. Ze staan niet in de bijbel. De kerk ontdekte dat de mensen hier op het noordelijk halfrond sterk meevoelden met de terugkeer van de seizoenen. Daarin zat het gevoel van de mensen, gevoel voor de tijd, gevoel ook voor eindigheid en nieuw begin, gevoel voor eeuwigheid.

Zo kwam het dat de kerk de viering van Jezus’ geboorte geplaatst heeft op de datum waarop het eerste zonnelicht op dat graf in Noord-Ierland valt, de dag waarop we het eerste teken van het nieuwe seizoen kunnen zien. Midden in de winternacht weten we dat de lente er aan komt. Wij weten de precieze datum van Jezus’ geboorte niet. Maar dat hoeft ook helemaal niet, we vieren zijn geboorte. En we wachten, nu snap je waarom, precies vier zondagen op dat feest.

De kerk is een wijze oude moeder die weet wat de mensen voelen en die geloof heeft verbonden met ons gevoel.

Dat is het geheim van de adventskrans.

En de oude wijze moeder bewaart het hoekige vierkantige kruis eventjes voor later, als het weer lente is en we herinnerd worden aan dood en sterfelijkheid. De kerk doet dus steeds het omgekeerde van wat we beleven. En dat is het geheim van haar godsdienstige opvoeding.